- Je taalkeuze wordt bewaard.
- Je kantoor wordt onthouden.
- Je sessie wordt beveiligd.
- Je krijgt de standaardversie van onze website te zien. De inhoud wordt niet aangepast aan jouw voorkeuren.
Zo bouw je extra pensioen op als zelfstandige
Laatst bijgewerkt: 13.10.2025 | Leestijd: 5 minuten
Als gedreven ondernemer ben je misschien nog niet bezig met wat ná je carrière komt. Toch sta je daar best al even bij stil. Want je wettelijk pensioen als zelfstandige zal hoogstwaarschijnlijk niet volstaan om je huidige levensstandaard vol te houden. De oplossing? Een extraatje, in de vorm van een aanvullend pensioen. Dat is sparen voor later, terwijl je nú al van belastingvoordeel kunt genieten.
Als zelfstandige bouw je je recht op pensioen op door sociale bijdragen te betalen. Het wettelijk pensioen dat je als zelfstandige krijgt, volstaat in de meeste gevallen niet om zorgeloos te genieten van je oude dag. Gelukkig bestaan er verschillende oplossingen om een hoger pensioen op te bouwen.
1. Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ)
Een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (of VAPZ) is een fiscaal interessante manier om als zelfstandige een aanvullend pensioenkapitaal op te bouwen. Het behoort tot de tweede pensioenpijler en biedt tal van voordelen:
- Je kiest zelf wanneer en hoeveel je spaart. Het minimum is 100 euro per jaar, het maximum is 8,17 % van je netto belastbaar beroepsinkomen van 3 jaar geleden.
- De betaalde spaarpremies zijn integraal aftrekbaar in de hoogste schijf van het belastbaar inkomen, waardoor je minder personenbelasting moet betalen.
- Je mag de betaalde premies voor 100 % inbrengen als beroepskost. De premies worden in mindering gebracht van je belastbaar inkomen, waardoor je minder sociale bijdragen moet betalen.
- Je hebt recht op een gegarandeerd rendement op elke storting, eventueel aangevuld met een variabele winstdeelname (tak 21).
- Je pensioenkapitaal wordt uitgekeerd wanneer je met (vervroegd) wettelijk pensioen gaat. Vervroegde uitbetaling is enkel mogelijk als je de wettelijke pensioenleeftijd bereikt hebt of voldoet aan de voorwaarden om met pensioen te gaan.
- Er is geen premietaks verschuldigd.
Wanneer je VAPZ wordt uitgekeerd, ben je hierop nog bepaalde bijdragen en belastingen verschuldigd:
- een RIZIV-bijdrage van 3,55 %,
- een solidariteitsbijdrage van maximaal 2 % naargelang hoeveel aanvullend pensioen je hebt opgebouwd,
- een belasting tegen het stelsel van de fictieve rente op de uitkering verminderd met de eventuele RIZIV-bijdrage, solidariteitsbijdrage en de winstdeelname.
Wist je dat? Je kunt een deel van het opgebouwde kapitaal van een VAPZ gebruiken voor de aankoop, bouw, renovatie of reparatie van een onroerend goed gelegen in de Europese Economische Ruimte. Bijvoorbeeld door een voorschot aan te vragen of als onderpand van een lening. Vraag de voorwaarden na bij je agent of makelaar.
Meer bescherming: sociaal VAPZ
Wil je behalve extra kapitaal voor je pensioen ook extra bescherming tegen onvoorziene omstandigheden? Dan is een sociaal VAPZ misschien iets voor jou. In een sociaal VAPZ mag je jaarlijks tot 9,40 % van je belastbaar jaarinkomen van 3 jaar geleden storten, tegenover 8,17 % bij een gewoon VAPZ. In deze formule betaal je dus 15 % extra premie ten opzichte van het gewoon VAPZ. Hiervan gaat 5 % naar extra pensioenopbouw en 10 % naar de financiering van solidariteitswaarborgen. Solidariteitswaarborgen zijn aanvullende dekkingen waardoor je extra financiële bescherming geniet. De dekkingen verschillen naargelang de verzekeraar en staan beschreven in het solidariteitsreglement. Denk bijvoorbeeld aan rente bij arbeidsongeschiktheid of overlijden, een geboortepremie of financiering van je pensioenbijdragen bij invaliditeit of moederschapsrust.
In een sociaal VAPZ kun je dus meer sparen én je bent beter beschermd. Let wel: ga steeds na of de dekking arbeidsongeschiktheid in het solidariteitsfonds voldoende is voor jou. Mogelijks is een (aanvullend) gewaarborgd inkomen boven op de solidariteitsdekking aangewezen.
Speciaal voor medische beroepen: de RIZIV-overeenkomst
Als geconventioneerd apotheker, (tand)arts, verpleegkundige, vroedvrouw, logopedist of kinesitherapeut kun je een RIZIV-overeenkomst sluiten. Deze regeling is vergelijkbaar met een sociaal VAPZ, met dat verschil dat je de premie niet zelf hoeft te betalen. Je vraagt een toelage aan bij het RIZIV, die vervolgens in jouw contract wordt gestort.
2. Individuele Pensioentoezegging (IPT)
Voor zelfstandigen en vrije beroepen met een vennootschap bestaat er een tweede mogelijkheid om aan pensioenopbouw te doen: de Individuele Pensioentoezegging (of IPT). In een IPT bouwt de vennootschap een aanvullend pensioen op voor jou als zelfstandig bedrijfsleider. Het kapitaal dat opgebouwd wordt, wordt bij pensionering uitbetaald aan de bedrijfsleider.
- De vennootschap betaalt de premies en mag deze inbrengen als beroepskost, waardoor er minder vennootschapsbelasting betaald moet worden. Je moet dan wel de 80%-regel respecteren: je wettelijk pensioen en de kapitalen van je aanvullende pensioen (zoals je IPT) mogen niet meer bedragen dan 80 % van je laatste normale bruto jaarbezoldiging. De derde pensioenpijler (pensioensparen of langetermijnsparen) wordt hierbij niet meegerekend.
- Je kunt de spaarpremies investeren in tak 21 en/of tak 23.
- Je pensioenkapitaal wordt uitgekeerd wanneer je met (vervroegd) wettelijk pensioen gaat. Vervroegde uitbetaling is enkel mogelijk als je de wettelijke pensioenleeftijd bereikt hebt of voldoet aan de voorwaarden om met pensioen te gaan.
- Er is een premietaks van 4,4 % verschuldigd.
Bij de uitbetaling van je IPT betaal je een eindbelasting. Die ligt tussen 10 % en 20% en is afhankelijk van je leeftijd op het moment van uitbetaling. Naast deze belasting moeten er ook een RIZIV-bijdrage van 3,55 % en een solidariteitsbijdrage (tussen 0 en 2%) betaald worden.
Wist je dat? Net als bij een VAPZ kun je (een deel van) je IPT gebruiken voor de aankoop, bouw, renovatie of reparatie van een onroerend goed gelegen in de Europese Economische Ruimte. Vraag de voorwaarden na bij je agent of makelaar.
3. Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen (POZ)
De IPT heeft een tegenhanger voor zelfstandigen met een eenmanszaak, helpers en meewerkende partners: de Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen (POZ).
- Je bouwt extra kapitaal op, boven op je wettelijk pensioen.
- Je geniet een belastingvoordeel van 30 % in je personenbelasting op de gestorte bijdragen, zolang deze de 80%-regel niet overschrijden.
- Je kunt de spaarpremies investeren in tak 21 en/of tak 23.
- Je pensioenkapitaal wordt uitgekeerd wanneer je met (vervroegd) wettelijk pensioen gaat. Vervroegde uitbetaling is enkel mogelijk als je de wettelijke pensioenleeftijd bereikt hebt of voldoet aan de voorwaarden om met pensioen te gaan.
- Er is een premietaks van 4,4 % verschuldigd.
Als je POZ wordt uitbetaald op moment van wettelijke of vervroegde pensionering (of wanneer je voldoet aan de voorwaarden om met pensioen te gaan), dan betaal je een eindbelasting van 10%. In andere gevallen bedraagt de eindbelasting 33 %. Naast deze belasting moeten er ook een RIZIV-bijdrage van 3,55 % en een solidariteitsbijdrage (tussen 0 en 2%) betaald worden.
Tip: haal eerst het maximale voordeel uit een VAPZ voor je een POZ overweegt. De fiscale voordelen van een VAPZ zijn groter.
4. Aanvullende waarborgen
Wil je jezelf en je gezin extra beschermen? Dan kun je kiezen voor aanvullende waarborgen. Hierop betaal je een premietaks van 9,25%. Enkele voorbeelden:
- Extra kapitaaluitkering voor je nabestaanden in geval van overlijden
- Premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid
- Uitkering bij arbeidsongeschiktheid door ziekte of ongeval
Spaar voor je aanvullend pensioen
Als zelfstandige doe je er goed aan om nu al na te denken over je financiële toekomst. De juiste spaarformule(s) kiezen voor extra pensioenopbouw kan later een groot verschil betekenen.