Meester, hij begint weer

In de wetenschap dat zijn land bijna over een monopolie beschikt, heeft de Chinese president Xi de Amerikaanse economie in een wurggreep genomen door de restricties op de uitvoer van zeldzame metalen nog te verscherpen. Om op haar exponentiële groeipad te blijven, is de technologiesector in de VS steeds meer afhankelijk van deze cruciale aardelementen, die bijzondere eigenschappen hebben qua elektrische geleiding en magnetisme.

In het najaar van 2023, lang voor er sprake was van de recente golf van tariefverhogingen, draaide China de toevoerkraan van de vitaal belangrijke halfmetalen gallium en germanium¹ al grotendeels dicht. Maar via transshipping² of leveringen vermomd als recyclage werd nog in voldoende mate tegemoetgekomen aan de Amerikaanse vraag. Een oogje dat welwillend werd dichtgeknepen, in ruil voor een versoepeling van de Amerikaanse uitvoerbeperkingen op gesofisticeerde microchips, zodat aan de groeiende behoefte van de Chinese AI-technologie werd voldaan.

Maar bewust van zijn eigen sterke positie in dit handelsconflict, maakte Xi op 9 oktober een einde aan deze gewapende vrede. Zo dwong hij de VS de torenhoge importtarieven op Chinese producten te milderen en wees hij de Amerikaanse president erop dat hij zijn hand in ruime mate heeft overspeeld. Net als in 2018, overigens.

Door het relatieve succes van zijn strategie in het handelsconflict met Europa verkeert Trump wellicht in de mening dat ook de Rode Reus uiteindelijk zal zwichten voor het dreigement van onwelvoeglijk hoge importtarieven.

Niets is minder waar. De overwinning op Europa was niet meer dan een rechtzetting van historisch scheefgelopen handelsrelaties. Op het Oude Continent wist men dat maar al te goed, vandaar ook het snelle akkoord. Ook al omdat Europa weinig weerwerk te bieden heeft.

Het tegenovergestelde is waar wat China betreft.  Een verdere verhoging van de importtarieven op Chinese producten, zal de opwaartse druk op de VS-inflatie verder verhogen (wellicht tot voorbij de pijngrens van de Amerikaanse consument), terwijl de Chinese exportrestricties op zeldzame metalen de belangrijkste economische groeimotor van de VS dreigt af te remmen. 

Vandaar ook de koude rillingen tijdens de vrijdagavondsessie van de Amerikaanse beurzen op 11 oktober, die verontrust reageerden op de mogelijke vergeldingsmaatregelen van president Trump. Die kondigde een verdubbeling van de importtarieven aan tot een niveau dat veel schadelijker is voor de VS dan voor China. En dat dreigde tegelijk de aanvoerlijnen van aardmetalen voor langere termijn af te sluiten. Wat op zijn beurt Chinese vergelding uitlokte, onder meer door hogere importtarieven op Amerikaanse landbouwproducten (vooral soja), een maatregel die vooral het heartland van de VS − hét bastion van de Republikeinse partij − diep treft.

Voorlopig is het vooral opzichtig spierengerol. Dit komt ooit allemaal wel goed, maar het gebrek aan cultureel besef voor de Chinese gevoeligheden is onthutsend. In tegenstelling tot de huidige (loze) dreigementen moet men vooral zoeken naar economisch zinvolle afspraken die niet de Chinese president niet als gezichtsverlies kan interpreteren.

Maar er rest ons nog wat tijd: tot 1 november, meer bepaald. Volgens de huidige bewoner van het Witte Huis is dat nog een eeuwigheid. 

Een snoekduik op de (sterk gestegen) beurzen was onvermijdelijk, maar de aandelen weren zich kranig en kiezen voor een (bonkig) herstelpad. Ondanks de tariefverhogingen van het afgelopen jaar, blijft de inflatoire impact (voorlopig) beperkt. Toch wordt, zoals verwacht, zowat de helft van de importtaksen rechtstreeks doorgerekend aan de Amerikaanse consument. Maar deze opwaartse prijsdruk wordt afgezwakt door de gematigde prijzen van binnenlands geproduceerde goederen en diensten. En dat terwijl het vooruitzicht van mildere huurkosten, en een eventuele verlaging van de prijzen van geneesmiddelen, de inflatieverwachtingen temperen.

De aandelen- en obligatiemarkten kregen zelfs hulp uit onverwachte hoek. De verguisde voorzitter van de Amerikaanse centrale bank stak voor één keer zelfs een helpende hand uit door te verwijzen naar de recente verzwakking van de arbeidsmarkt, wat nu als de prioriteit geldt voor de Fed. Ze overstijgt zelfs de vrees voor het verder oplopen van de inflatie.

Volledig akkoord met deze stellingname, maar dan vooral vanuit het perspectief dat de Amerikaanse beleidsrente gewoon te hoog is wegens de onoordeelkundige monetaire politiek in 2022 en 2023. De verzwakking op de arbeidsmarkt verontrust ons voorlopig niet. Gelet op de demografische ontwikkeling zorgt ze er zelfs voor dat een overmatige toename van de loonmassa en een oververhitting van de economie wordt vermeden. 

(Bemerk ook de groene lijn: Dat is de prognose die op 3/10/2024 werd gemaakt. Veel is er dus, ondanks alles, niet veranderd.)

Het huidige waarderingsniveau van de beurzen in de VS en Europa laat weinig ruimte voor schokken op het economische of geopolitieke front. Zulke ongunstige ontwikkelingen zullen zich spontaan vertalen in relatief scherpe neerwaartse prijscorrecties. Na de recente koersexplosie op de technologiebeurzen is de vrees voor een herhaling van de dotcom-zeepbel van rond de eeuwwisseling weer zeer tastbaar.

Ondanks de troebele geopolitieke context en de hiermee gepaard gaande onzekerheid wisten de NASDAQ, S&P 500 en de Europese defensie- en banksector nog te versnellen op het opwaartse pad. Een pad dat ze waren ingeslagen na de initiële schrikreactie op het drama in de Rozentuin van het Amerikaanse Witte Huis op 2 april, toen Trump de importtarieven aankondigde.

In tegenstelling tot 2000-2001 worden de beurzen nu ondersteund door een (beperkt) aantal megabedrijven die verregaande adelbrieven en vooral robuuste bedrijfswinsten kunnen voorleggen.

Maar wat de aandelenkoersen vooral naar boven stuwt, is het vooruitzicht van een verdere acceleratie van de bedrijfsresultaten over de komende drie beursjaren (vooral gebaseerd op verdere investeringen in AI en de mogelijke kostenbesparingen voor bedrijven dankzij die evolutie). Dergelijke groeivooruitzichten oefenen een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op investeerders.

Bemerk ook de achterstand in groei in de Eurozone. Het gebrek aan groei vormt de voornaamste uitdaging voor het Europese economische beleid voor het komende decennium.

De meest spectaculaire koerssprongen zijn waar te nemen bij de Chinese AI-bedrijven, specifieke AI-apps (zoals BigBear.AI of Soundhound) en bij bedrijven die actief zijn in Quantum Computing (zoals Rigetti, D-wave of IONQ) of die met een verrassende deal met AI-bedrijven wisten uit te pakken (zoals AMD, Broadcom en Oracle).

De koersopsprong van Chinese AI-bedrijven hoeft niet te verbazen, gelet op de focus die de overheid moet leggen op de radicale automatisatie van haar industrie om de ongeziene demografische terugval op te vangen. Maar het profiel deze bedrijven is te weinig bekend en ze zijn bijzonder karig met informatie voor buitenlandse investeerders.

De specifieke Amerikaanse AI-apps weten hun (gigantische) opsprong in koersen te motiveren door een recente studie van de roemruchte universiteit MIT die erop wees dat (tot nu toe) de rentabiliteit bij AI-investeringen rechtstreeks in verband staat met het gebruik van gespecialiseerde AI-apps. Zelf in elkaar geflanste AI-toepassingen blijken tot nu toe in 95 % van de gevallen (sterk) verlieslatend.  Dat heeft geleid tot extreem hoge waarderingen voor bedrijven die dergelijke AI-apps leveren.

Quantum computing biedt onbegrensde mogelijkheden en zal in de toekomst de cryptografie (het maken van robuuste codes en veilige versleuteling van gegevens) en cryptoanalyse (het kraken van die codes) grondig wijzigen. Zodra Q-day³ in zicht komt, is geen enkele (traditionele) code nog veilig, wat extreme uitdagingen stelt voor de digitale beveiliging van het internet, en meer specifiek voor cryptomunten en de communicatie- en de banksector. Wanneer is dit precies? Ergens tussen 2030 en later…

Het concept waarop quantum computing is gebaseerd, kan de aanleiding vormen voor opzienbarende doorbraken in uiteenlopende wetenschappelijke, economische en maatschappelijke gebieden.

Maar er stellen zich vooral fysieke problemen. Om tot stabiele resultaten te komen moeten zulke supercomputers minstens 1 miljoen QBITS⁴ (of kwantumbits) geschakeld krijgen. Momenteel lukt dit nog maar met 1.000 kwantumbits en vertonen de rekenresultaten een grote foutenmarge. Het probleem stelt zich het scherpst in twee gebieden. Enerzijds moeten de ontwikkelaars de connectiviteit tussen deze nieuwsoortige microprocessoren gevoelig verbeteren, en anderzijds moet de conductiviteit van energie voldoende hoog zijn.

En die hoogkwalitatieve geleiding vind je enkel bij de zeldzame aardmetalen en halfmetalen waarmee we ons verhaal zijn begonnen…