Zand erover

Tijdens één van zijn vele avonturen moet Indiana Jones, als ultieme test voor zijn geloof, een vervaarlijk gapende kloof oversteken via een onzichtbare brug. Deze iconische filmscène schetst ook het dilemma waarop beleggers vandaag botsen: ze zitten gevangen tussen het geloof in de fabelachtige productiviteitswinsten die AI belooft, en het wantrouwen over de gigantische investeringen die daarvoor nodig zijn – en die inmiddels met flinke happen de winstmarges aanvreten, in plaats van ze aan te vullen.

De investeringen die aan het begin van het jaar in de VS in het vooruitzicht werden gesteld, zijn het verwachte niveau van 250 miljard dollar al lang gepasseerd en bereiken nu het ontzagwekkende niveau van 405 miljard dollar.

De ongerustheid over de rentabiliteit van die ongekende kapitaaluitgaven neemt toe. Zowel over de hoogte van de verwachte winsten als over de tijd die het duurt voor de eerste resultaten tastbaar worden. Het volstaat niet meer om enkel met indrukwekkende CAPEX-cijfers uit te pakken, nu de dynamiek van de markt switcht van 'geloof' naar 'bewijs'.

De toegenomen argwaan spitst zich vooral toe op de impact van deze investeringen op de vrije cashflow. Wanneer negatieve cijfers optreden bij deze indicator, voedt dat de twijfel: blijven de financieringsbronnen ook in de toekomst zo vrij beschikbaar? Dat geldt zeker wanneer er bijkomend vraagtekens worden geplaatst bij de rendabiliteit van kapitaalverslindende projecten, zoals onlangs bij Oracle.

We keren graag even terug naar Indiana Jones and the Last Crusade. Daain observeert de slechterik-van-dienst Walter Donovan vanaf de zijlijn nauwgezet de proef die Dr. Jones moet doorstaan. Zodra Indy de overkant heeft bereikt, gooit de opportunistische antagonist een handvol zand op de brug om het pad zichtbaar te maken voor zichzelf en de nazi’s in zijn kielzog.

De markt bevindt zich nu in een soortgelijke fase: het blinde vertrouwen van de wegbereiders maakt plaats voor de behoefte aan 'zand' – in dit geval: eenduidige financiële data – om aan te tonen dat de brug er daadwerkelijk ligt.

En dat terwijl voorheen geloof op basis van toekomstige beloften – hoe fabuleus deze ook mochten lijken – volstond. De lakmoesproef dwingt bedrijven tot het leveren van verifieerbaar bewijs dat AI-resultaten daadwerkelijk worden gerealiseerd, of op zijn minst binnen afzienbare tijd een positieve bijdrage zullen leveren aan de bedrijfsresultaten. Een negatieve vrije cashflow (zoals bij het recente voorbeeld van Oracle) is als het zand dat in een diepe afgrond verdwijnt.

Maar ook zwaargewichten als Meta, Microsoft, Broadcom en ServiceNow moesten onlangs spitsroeden lopen op de beurs. Ondanks hun uitstekende bedrijfsresultaten over het afgelopen kwartaal, plaatst de markt (al dan niet terecht) vraagtekens bij de toekomstige vertaling van de zeer omvangrijke investeringen in AI-infrastructuur naar tastbare omzetgroei en een substantiële winstbijdrage.

De abstracte visie op een gigantische productiviteitsgroei in de vage toekomst heeft plaatsgemaakt voor de vraag naar concrete, eenduidige financiële data. Men wil het bewijs dat de onzichtbare brug wel degelijk een solide constructie vormt. Beleggers zijn intussen ongeduldig geworden: men wil zien dat de miljardeninvesteringen in hardware ook leiden tot hogere winsten bij de eindgebruikers van die technologie. 

Hiermee is de vraag of de AI-ontwikkeling al dan niet een zeepbel vormt nog niet beantwoord. Zeker gelet op de hoogopgelopen waarderingen op de Amerikaanse beurzen. Mocht het antwoord 'ja' luiden, dan staat de aandelenmarkt nog heel wat te wachten. Een implosie van de zeepbel dreigt de gecombineerde financiële impact van eerdere crisissen – zoals de South Sea Bubble (1720), de tulpenmanie (1637), de dotcom-hype (2001) en de financiële crisis (2008) – te overstijgen, en dit met verstrekkende economische gevolgen.

De verwachte winstgroei in de Amerikaanse technologiesector spreekt een dergelijk doemscenario echter radicaal tegen. In tegenstelling tot de voornoemde historische zeepbellen leveren de bedrijven die momenteel de beurshype dragen wel degelijk een substantiële winstbijdrage. De vraag is enkel in welke mate deze resultaten nog verder kunnen verbeteren en met welke tijdshorizon men rekening moet houden. Soms wordt het verhoopte groeiritme getemperd, of verschuift het moment waarop de sprong in productiviteit en rendabiliteit wordt verwacht, wat schoksgewijs leidt tot negatieve koersreacties.

Zo verschuift ook de focus van beleggers geregeld van het ene naar het andere deelgebied. Momenteel spitst de aandacht zich vooral toe op de leveranciers van AI-hardware, zoals zeer geavanceerde microchips. Zij genieten momenteel de voorkeur op bedrijven die AI-technologie omzetten in software, of die gebruiken in het productieproces.

Andere deelgebieden komen in de schaduw te staan, met koersdalingen tot gevolg, zonder er op langere termijn negatieve consequenties aan te verbinden.

... alleszins wat betreft de recente koerscorrecties bij technologiebedrijven, maar zeker niet wat betreft de toekomstige toepassingen van AI. Die kunnen een exponentiële versnelling inluiden met een ongeziene productiviteitsverhoging.

De sprong van louter generatieve AI (chatbots) naar modellen die onafhankelijk opereren op de werkvloer (agentic AI) is volop in voorbereiding en leidt een nieuwe fase in de industriële revolutie in. De beurzen zijn alvast begonnen met het strooien van de eerste handenvol zand om dit nieuwe pad zichtbaar te maken.