Argenta's blik op de beurzen

Wellicht bent u verbaasd dat er (voorlopig) weinig of geen financiële impact te zien is na de vervaarlijke escalatie aan het geopolitieke front. Op de beurzen zijn we aan het een en ander gewend geraakt, zeker na de onwaarschijnlijke reeks turbulenties die de financiële markten sinds het begin van dit vermaledijde decennium moesten ondergaan.

Het reilen en zeilen op de financiële markten wordt nog steeds, tot vervelens toe, vertroebeld door de wispelturige acties en impulsieve reacties van de Amerikaanse president. Veel logica lijkt er niet te zitten in zijn beslissingen, want de gevolgen ervan zijn in de 1ste plaats schadelijk voor de eigen economie.

Misschien is het wel dé paradox van onze tijd: nooit eerder was er een zo’n overvloed aan informatie. Universeel beschikbaar, breed toegankelijk en tegen een relatief lage kostprijs. Toch lijkt dat een averechts effect te hebben, want we scharen ons sneller dan ooit achter simplistische ideeën en stemmen voor gemakkelijkheidsoplossingen die zelfs de minste toets aan de werkelijkheid niet kunnen doorstaan.

Waarlijk historisch: bij presidentieel decreet is de zwaartekracht afgeschaft. Neen, je gelooft dit niet, want zelfs de Amerikaanse president zou het in zijn almacht niet aandurven om een wet uit de natuurkunde te tarten. Waarom hij het dan wel aandurft om fundamentele economische wetten te negeren, met nochtans evidente nefaste gevolgen voor zijn eigen land? Het is ons ook een raadsel.

Het geopolitieke circus dat de laatste week is opgevoerd, kent geen precedent in de wereldgeschiedenis. En het is best niet voor herhaling vatbaar.

Naar eigen zeggen zijn het experten, de lieden die in willekeurige verfspatten op een canvas een baanbrekend kunstwerk met een diepere betekenis weten te ontwaren. We laten hun het voordeel van de twijfel. Maar ergens wensen we toch een grens te trekken en die wordt overschreden wanneer men een doordachte strategie meent te bespeuren in de Amerikaanse aanpak van wat ooit moet leiden tot vredesonderhandelingen met de Russische leider.

Waarschijnlijk was het maar een verspreking, maar deze beruchte uitspraak van de legendarische Johan Cruyff maakte hem taalkundig even bekend als hij ooit op het voetbalveld was. In de huidige context biedt ze een interessant uitgangspunt, nu de beurzen uiteen geranseld zijn door de aangekondigde resultaten van een obscure Chinese start-up.

De nieuwe bewoner van het Witte Huis is terug van nooit (ver) weggeweest en laat er weinig twijfel over bestaan dat hij en niemand anders de hoofdrol speelt in de realityshow die de komende 4 jaar wereldwijd zal uitgezonden worden.

Het was de onvolprezen socioloog Robert K. Merton die de term Mattheuseffect in 1968 voor het eerst naar voor schoof, weliswaar in een wat andere context dan nu veelvuldig door economisten wordt gebruikt. Wij refereren hierbij naar een mechanisme waarbij aan diegenen die reeds over een aanzienlijk vermogen beschikken, systematisch meer wordt gegeven dan aan zij die over weinig beschikken. Wie (meer) heeft, zal (meer) krijgen.

Waar we het ooit gelezen hebben en hoe dit precies gemeten wordt, dat zijn we helaas vergeten. Maar uit wetenschappelijk onderzoek zou blijken dat het vijfmaal meer energie vergt om een vrolijk deuntje te bedenken, dan om een treurzang te componeren.

Voormalig President Ronald Reagan stelde dat hij de VS als het Bijbelse Beloofde Land beschouwde, en liet er geen twijfel over bestaan dat dit in de letterlijke zin geïnterpreteerd diende te worden. Een flink deel van de Amerikaanse bevolking deelt die mening. Voor een ander deel staat de dagdagelijkse realiteit echter veraf van deze utopie. Maatschappelijke analyses wijzen op groeiende ongelijkheid, toenemende sociale problemen en een gapende kloof inzake ethische vraagstukken die leiden tot verscherpte politieke spanningen.

Het lijkt erop dat Trump – met overwicht – de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 naar zich toe zal trekken. In de media werd een nek-aan-nekrace voorspeld, maar daarbij werd (voor de zoveelste keer) onvoldoende rekening gehouden met het disproportionele systeem van kiesmannen. In de voorafgaande maanden van deze stembusgang namen de financiële markten een duidelijker standpunt in waarbij aan de Republikeinse kandidaat een kans van meer dan 70 % werd toegekend.

Wie in de jaren 80 op een willekeurige luchthaven was gestrand, kon de tijd doden met het lezen van tientallen bedrijfsmagazines, gedrukt op blinkend papier, die erop wezen dat een Japanse hegemonie in het internationale zakenleven nakend was. Die werd aangevuurd door een ongehinderde expansie en succesrijke exportproducten.

Met een reuzensprong van 50 basispunten wil de Amerikaanse centrale bank (Fed) het signaal geven dat ze ditmaal wél op tijd weet te anticiperen op de evolutie van de inflatie-indicatoren. Zo’n knip in de beleidstarieven moet aangeven dat de opwaartse prijsbewegingen voldoende aan kracht verliezen, zodat het niet langer nodig is om de economie af te koelen met een restrictief beleid. Ze bouwen de verstikkend hoge beleidstarieven geleidelijk aan af en stoppen ook met de massale verkoop van obligaties om de langetermijnrente kunstmatig hoog te houden.

De aandelenmarkten herstelden al bij al relatief snel van de dalingen die zich begin augustus 2024 voordeden. Deze beurscorrecties werden veroorzaakt door een onwaarschijnlijke blunder van de Japanse centrale bank en een overtrokken reactie op de publicatie van de statistieken over de evolutie van de Amerikaanse werkgelegenheid, die een onverhoedse afkoeling van de arbeidsmarkt leken aan te kondigen.

De wereldwijde interesse en het moeilijk te overschatten geopolitieke belang van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, contrasteren met de beperkte impact die hiervan in het verleden uitging op de financiële markten in het algemeen en de Amerikaanse aandelenbeurzen in het bijzonder.

De leus die Pierre de Coubertin in bruikleen nam bij de oprichting van de moderne Olympische beweging in 1894, dient nog altijd als het officiële motto voor de atleten die nu actief zijn op de sportvelden in en rond de Lichtstad. De beurzen zouden zich hier ook beter door laten inspireren maar krachtig of hoger zit er momenteel niet in.

Ook in de week vóór de beursbui leek de fut er al wat uit. Het zoveelste record op de S&P 500 en vooral de technologiebeurs Nasdaq waren gesneuveld. De beurshelden oogden wat vermoeid na al het noeste klimwerk, dat vooral door een selecte groep koplopers werd verricht. De rest hing er (al meerdere jaren) maar lusteloos bij.

Beloofd. We gaan niet zeuren over het weer en ook niet lamenteren over het nationale voetbalelftal dat onder leiding van zijn leerling-tovenaar het wolkendek nog een tint grijzer maakte.

De gebroeders Sherman voorzagen talloze animatiefilms van onweerstaanbare muziek en schreven zo ook de soundtrack voor de babyboomgeneratie. De klanken die de Disney-helden begeleidden bij hun belevenissen ­– van ‘Jungle book’, ‘Winnie the Pooh’, ‘Chitty Chitty Bang Bang’ tot ‘The Aristocats’ en ‘Mary Poppins’ – waren ook de metgezel van babyboomers op hún avontuur. Dat bestond erin de diepe recessie en het economische wanbeleid van de jaren 70 te overstijgen, voortgedreven door hun ongebreidelde consumptiedrang – een gevolg van hun enthousiasme en onwrikbaar optimisme.

Het overgrote deel van de gerealiseerde resultaten over het eerste kwartaal van 2024 is intussen in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat 78 % van de Amerikaanse bedrijven uit de S&P 500-index de verwachtingen overtreffen met een ruime marge van 8 %.

Wanneer het inzicht, de kennis en ervaring in een bepaalde problematiek beperkt is, blijkt de overtuiging over het eigen grote gelijk hierover toe te nemen. Dat was alvast de conclusie van de onderzoekers Julian Kruger en David Dunning die in 1999 – tot hun eigen verbazing – vaststelden dat mensen er vooral een rotsvaste mening op nahouden over het onderwerp of het vakgebied waar ze het minst van afweten.

De beursrally die begin 2023 opstartte op de puinhoop die de monetaire overheden achterlieten, verdapperde in het begin van het jaar. Nu dreigt hij toch volledig vast te lopen.

Neen, je hebt geen (nieuwe) leesbril nodig, en wij geen betere rekenmachine. Het feit dat de Dow Jones Industrials prijsindex heel nadrukkelijk in de buurt van de historische grens van 40.000 komt, vormt terecht een welgekomen lichtpunt in het wereldnieuws.

De globale tendens die leidt tot de concentratie van de beurswinsten in een handvol bedrijven, zette zich al een eeuw geleden in. Slechts 4 % van de beursgenoteerde bedrijven staat in voor de volledige toename van de beurskapitalisatie, en deze trend zet zich steeds nadrukkelijker door.

De geopolitieke spanningen lopen alsmaar verder op. De verwachte datum voor de eerste daling van de beleidsrente wordt steeds langer uitgesteld. De koppige inflatie stribbelt tegen, wanneer ze het neerwaarts pad wordt opgestuurd. De langetermijnrente wil lagere regionen opzoeken, maar wordt hierbij nadrukkelijk tegengewerkt door de centrale banken. De Fed en de ECB ontdoen zich in sneltempo van massale volumes overheids- en bedrijfsobligaties, en houden hiermee de langetermijnrente hoog en de obligatiekoersen laag. U en ik, dus.

Een hoogstwaarschijnlijke daling van de beleidsrente, die zou worden ingezet in de zomermaanden van 2024. Het quasi gelijktijdige herstel van de conjunctuurverwachtingen, over de volle breedte van de Amerikaanse economie. De combinatie van beide oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op al wie op zoek is naar een deftig rendement op zijn of haar investeringen. U en ik, dus.

Nog voor het Wiener Philharmoniker onder het traditionele handgeklap de laatste tonen van de Radetzkymars heeft uitgeblazen, moeten de meeste voorspellingen over het pas ingezette jaar meestal al worden bijgesteld. Het zou pas echt een verrassing zijn als 2024 níet een aantal totaal onvoorziene plotwendingen ingebouwd zou hebben, waardoor de meeste scenario’s snel hun weg naar de prullenmand zullen vinden.

Het is ronduit aandoenlijk hoe het nieuwe jaar telkens weer op de voordeur komt kloppen, enthousiast en zelfverzekerd over wat ons de komende maanden te wachten staat. Om zich een dozijn maanden later, vermoeid en gehavend naar de eindmeet te slepen, met hier of daar toch een sporadisch succes of een schaarse wens die alsnog in vervulling is gegaan. Maar (ook) deze keer zal het anders zijn...

Met de eindstreep in zicht voelt november zich nu al zegezeker en zal het naar alle waarschijnlijkheid een prestatie neerzetten die tot het selecte kransje van de beste beursmaanden van het afgelopen decennium behoort, zeker wat betreft de Fang en Nasdaq-index.

Het grootste gedeelte van de Amerikaanse bedrijven publiceerde intussen hun bedrijfsresultaten over het (gevreesde) 3de kwartaal van 2023. In 81 % (!) van de gevallen wisten de ondernemingen uit de S&P-index de initiële resultaatsverwachtingen te overtroeven en dat met liefst 7,1 %.

Na een eerste, oppervlakkige lezing van de werkgelegenheidsstatistieken die afgelopen vrijdag door het Amerikaanse ministerie van arbeid werden gepubliceerd, schrok een deel van de financiële gemeenschap zich een spreekwoordelijk hoedje. Nadat enkele dagen eerder het aantal nieuwe vacatures ook al een verrassende toename liet optekenen, nam nu ook het aantal nieuw gecreëerde banen schrikbarend toe, met een stijging die de boudste voorspellingen verpulverde.